چرا احساس گناه می کنیم

احساس گناه نوعی حالت روحی درونی است که ریشه آن از لایه های عمیق احساسات منفی است. وقتی کسی آن را تجربه می کند، احساس خوبی راجع به خود ندارد، و احساس تقصیر می کند.

احساس گناه وقتی به سراغ ما می اید که احساس کنیم به کسی که به ما خوبی و مهر و محبت کرده و در مواقع گرفتاری کمکمان کرده صدمه روحی رساندیم. دلش را شکسته ایم، به آن دروغ گفتیم، یا خیانت و فریب کاری کرده ایم.

بنابراین احساس گناه بخاطر خطاهایی است که ما خواسته یا ناخواسته انجام داده ایم، و یکی از سنگین ترین احساسات است که باعث بیماری های جسمی و روحی می شود. که به ان عذاب وجدان یا وسواس فکری هم می گویند.

معمولا وجدان هر کسی شبیه دادگاهی عمل می کند که در مورد رفتارها و افکار او قضاوت می کند. اگر این قضاوت عادلانه باشد می تواند به ما کمک کند تا دوباره آن اشتباه را مرتکب نشویم. اما اگر این قضاوت ناعادلانه باشد، ما را دچار احساس گناه می کند که ممکن است فکرش اینقدر اذیتمان کند که در ما اضطراب و افسردگی بوجود بیاورد و انگیزه زندگی آرام و هر نوع پیشرفتی را از ما بگیرد و نگذارد به جلو حرکت کنیم.

چون احساس گناه غارتگر عزت نفس است. کسی که عزت نفس خود را از دست می دهد، احساس بی لیاقتی می کند. باورش این است که هر مشکل و اشتباهی که پیش بیاید مقصر آن است. فکر می کند که دیگران فقط نقص های ان را می بینند. به توانایی های خود باور ندارد.

روانشناسان معتقدند: علت بسیاری از احساسات ناخوشایندی که ما تجربه می‌کنیم بخاطر برداشت های غیرمنطقی ما از اتفاقات گذشته است. شاید اصلا هیچ خطایی مرتکب نشده‌ باشیم. فقط تصور می‌کنیم که مقصر هستیم و همین باور ساختگی باعث احساس گناه در ما می شود. تا به‌حدی که انگار در واقعیت دست به کاری ناشایست زده‌ایم.

احساس گناه به شکل های مختلفی به سراغ شما می آید. مثلا اینکه در گذشته باید کاری را انجام می دادید. یا یک معامله ای را به سر می رساندید. اما دست دست کرده اید و انجام آن را پشت گوش انداخته اید و حالا که زمان انجام آن گذشته به خاطر از دست دادن فرصت های طلایی احساس گناه می کنید.

معمولا احساس گناه در سربازانی که از میدان جنگ جان سالم به در می‌برند، زیاد دیده می شود. چون آنها دیدند که هم‌رزمانشان کشته یا معلول شدند ولی خودشان سالم و زنده مانده‌اند، و احساس گناه شدید می کنند.

همینطور وقتی فردی در اثر سانحه یا تصادف شدید عضوی از خانواده را از دست می دهد و خودش زنده می مانده احساس گناه شدید می کند. که به آن «گناه بازمانده» می گویند.

اگر شما هم احساس گناه دارید. سعی کنید بفهمید که اصلا چرا احساس گناه می‌کنید. علت این احساس آزاردهنده برای چیست. آیا آن اتفاق واقعا مهم بوده که توانسته فکر شما را تحت کنترل بگیرد و در شما احساس گناه ایجاد کند؟

اگر به علت رفتار ناشایست و آزاردهنده‌ با کسی احساس گناه می‌کنید، به خودتان یادآور کنید که از کارتان پشیمان هستید و دلتان می خواهد که رفتارتان را اصلاح کنید.

بر روی افکارتان سرپوش نگذارید. در ذهن خود بپذیرید که اشتباه کردید. به خودتان قول دهید که از آن اشتباه درس گرفتید و دیگر آن را تکرار نخواهید کرد و بعد آن را از ذهنتان بیرون کنید. چون احساس گناه کردن، هیچ ایرادی ندارد. اما مشکل از جایی شروع می‌شود که شما این احساس گناه را مکرر به خودتان یادآوری ‌کنید. و سالها ان را به دنبال خود بکشید.

اما اگر خودتان را بهتر بشناسید. به احساسات و افکارتان نزدیک تر شوید می توانید با فکر مثبت احساس گناه را از خود دور کنید. که به این شناخت در روانشناسی آگاهی ذهن می گویند.

آگاهی ذهن یعنی، بدون قضاوت درباره خودتان و احساسی که باعث نگرانی در شما شده آگاهی پیدا کنید که بتوانید از ان احساس ناخوشایند رهایی پیدا کنید.

بعد هم یادتان باشد احساس گناه هیچ کمکی به شما نمی کند فقط اعتماد به نفستان را پایین می آورد. بپذیرید که گذشته قابل تغییر نیست، و باید با واقعیت کنار بیایید و از کسی که فکر می کنید دلش را رنجاندید، عذرخواهی کنید و دیگر هم آن اشتباه را تکرار نکنید. در آنموقع احساس گناه به سراغتان نمی آید. اگر افکارتان را تغییر دهید، احساسات‌تان هم تغییر خواهند کرد.

دکتر مهرنگ خزاعی – روانشناس بالینی

12,969 دیدگاه در “چرا احساس گناه می کنیم”